Saturday, 21 July 2018

RAP MUSIC LEH MIZO POETRY

RAP MUSIC LEH MIZO POETRY
-V.L. Remruatfela

THUHMA
Ngirtling bu thar behchhan seminar a awm dawn tih ka hriat veleh ka rilruah thil dang daih a lo lut a, T.S. Elliot-an “Poetry chu thumal \ha chungchuang rem khawm, a rik dan pawh inlalawn leh inchawih mawi tak, mi ropuite hlimna mai ni lo, mipui vantlangte hlimna pe thei hi a ni” (Chuailo bu 3-na. 123) a lo tih changchawiin leh paper present-tu tam zawkin thuawih taka kan seminar hawi lam an present tho beiseina nen ‘Rap Music leh Mizo Poetry’ tih hawi ziah a rem leh rem loh a buatsaihtu lam ka’n zawt a, anni’n “Han ziak chin phawt la, a leng ve thei tho mai thei asin” an tih chu la vawngin \hangtharte puala paper tawi te tal buatsaih ve ngei chu \ulin ka hre ta a, rap game-a mi bik ni chiah lo mah ila ka rawn ding chhuak ve ta tho a ni!

RAP MUSIC LEH MIZOTE
African-American hoin kum 1970 vela hip hop culture an chin a\anga lo irh chhuak (a history thui tak sawi tur a awm thei ang) rap music hi Mizote’n kan hmelhriat \anna a la rei vak lo. Rap lam tui mi leh \henrual \henkhat ka biaklawr a\angin kum zabi 20-na tawp lam a\ang chauhin mi nawlpui chuan kan ngaithla niin a lang a, pangngai taka research tih ni lo mah se Mizo rap khawvela hnuhma nei hmasa AZZ leh Street Pound te lo lan hun hi kum 2000 bawr vel a ni tlat a ni. Khawthlang rapper lar tak tak Tupac Shakur, Notorious B.I.G leh Dr. Dre adt. te chu a tui zual mi tlem tein an ngaithla a, kuasarih kuariat chho velah mi ngo rapper dangdai tak Eminem a rawn lang chho ta a, heta \ang hian Mizo nawlpui pawhin rap kan ngaithla chho ve \an niin a lang.

MIZO RAPPERS
Tichuan, sawi tawh angin 2000 kum chhoah local cable T.V lamah AZZ an rawn lang a, Mizo \awng ngeia rap kan hriat lar hmasak ber an ni awm e. Street Pound-in sap \awngin an rap ve bawk a, RD & The 3 Rappers te rawn lang zelin ‘Ngaite hip hip hip’ tihte chu a hunlaia \awngkam/hla thu tlanglawn ber pawl a ni hial ang. Vincy-a ‘Aizawl’ album te chu ram pumah a lar thawkhat a, khata \ang khan Mizo Rap music chuan hma a sawn chho ta char char a tih theih. Aizawl tlangah Dogg for Life, M.C. Kings, G’nie, Rd & Ethel, G’ Affiliate, SORA Family, Dr. Reuben, Murphy, Michael M. Sailo adt. an lar chho hle a, fiamthu rap Mighty M. Jr te chu a hunlai entertainment boruak luahlumtu an ni. Chutih rualin nu leh pa lam chuan an hmelhriat ve vak lo hlawm. Champhai lam a\angin Marshall FKA leh Naupang Kawlhrawng te an rawn ‘hit’ chho viau bawk a, chutiang zelin Gospel lamah pawh B.O.G te rawn chhuakin an hla ‘Facebook-ah kan lut’ tih te phei chu ram pumah a hit em em a, Ricky Drac leh Awmtea Polymer te chu tunlaia ‘hit’ zual zingah an tel bawk.

ROCK vs HIP HOP LEH POETICALLY INFUSED TERRITORY (THE P.I.T)
Mizote hian music genre hrang hrang kan ngaithla kual ve hle a, blues, jazz, pop, rock and roll leh adangte chu ngaihthlak duh zawng bik nei mah ila kan hmelhriat tlangpui a; hetih mek lai hian Mizo rap music-in boruak a nei lian chho zel a, Hip Hop ngainatu (fans) pawh an tam ta hle a, 2010 chhoah social media site Facebook ah Rock vs Hip Hop tih group te chu \halai rual inhnialna hmun a lo ni ta. Tichuan, hun a kal leh hret a, hip hop tui rual intel khawmte’n an hla thu leh an chham (rap) sa te pho chhuah nan Poetically Infused Territory pawl an din ta a, a tawi zawngin The PIT tiin an sawi mai \hin. He pawl awm hnu a\ang phei hi chuan mi nawlpuiin a rap technique an buaipui nasa lehzual a, Poetry technique tam tak hi rap-ah hian seng luh a lo ni reng mai a: rhyme, bars, metre adt. te chu rapper te ngaihpawimawh em em a ni a, chuvangin ‘rap’ hi poetry huanga seng luh loh theih loh a ni ber mai. Tin, a hla thu chungchangah pawh hmasawnna a lo lang a, tleirawl hawklak rualin a enga mah hmaa “Sualah min puh,” “Min lo vei ve chhen suh,” “Tu nge min sawisel,” tia an thinrimna an hrikthlak ang ngawt kha a ni ta lo, poetical word tam tak an zep chho ta a, huang rawn zauh zelin politics, society leh love song hawi zawng tein a kal darh ta nuai a, a hla thu pawh chhungkuaa ngaihthlak tham a tling chho ta. Rap huangah hian satire, ballad, lyric leh confessional te chu a lar hle nghe nghe.

LILZO LEH A HLATE
Chuti ang chuan Mizo Rap music chuan hma a sawn chho ta zel a. A chunga kan tarlan rapper tam tak te hla thu tarlan pawh a chakawm viau na-in a nawlpuiina kan hriat tlanglawn ber nia ka hriat, kum 2015 chho vela Mizo rap huangchhunga rawn zuang lut Lilzo-a hlathu \henkhat hmang hian poetry leh rap inlaichinna i han tarlang dawn teh ang.

Fam Lalzova hla chuam 'Mangțha mangțha' te kha rilruah a lo lang a. Mahse, tun țum chu Lalzova ni lovin Lilzo-a zawk kan en dawn tlat! A chanchin sawi tur ka hre thui lo va, Aizawl Dinthar tlangval a ni a, a hming tak chu Lalhruaitluanga a ni. A hla ațang hian a mizia tur awm ang chu a chhui dawn theih awm e, rinthuin pahnih khat lek tarlang teh ang:

Hmangaihna la na mi leh mi thikthu chhia a ni. Poetry chuan mihring nun hi a khawrh chhuak hneh em em \hin a, William Wordsworth-a’n “The Spontaneous over flow of powerful feelings” a lo tih angin thinlung chhungril fanchhuaktu thu irh chhuak hi poetry chu a ni ve reng a. H. Laldinmawia sawifiahna hi i han tarlang lehlawk ila, “Hlahril chu mihring thinlung chhunga kan thil vei emaw hmuh emaw leh tawn emaw a\ang leh kan ngaihtuahna leh suangtuahna a\ang emaw a phuah chhuah a ni” (Literature Lamtluang. 43). Heti a nih chuan Lilzova hla 'Ka țhen thei lo' tih hla tlar țhenkhat hi han chhiar teh:

Duh ber tawn nan chuan bei nge sei run dung?
Ka tawn niin a phu rang hle mai ka lung
Inthen thei hian kan mawi lo,
Min duh thu au chhuahpui turin a aw a zawi lo,
Ka ngai thei lo kan inkarah mi dang an inrawlh.

Beiseina nena nghak fan fan mi, Mizo te lui pawimawh em em, Burma rama lui sei tak Rûn lui meuh ai pawha sei leh thui beiseina nei ngam zak kha a ni ve a! Rapper a nih vang maiin mi aiin a pa fâl bik lo va, hei hian rapper kan ngaihdan \hin kha a \hiat ching hle a, a duh em em a tawn ni chuan a zam ve hle a ni ang a lungphu pawh a rang em mai! Heta \ang hian a rilru put hmang thui takin a hriat theih ang. Poet ni tura pawimawh em em creativity a nei \ha hle bawk tih a lang bawk.

Feminism lam tuipui mi tak a nih loh vek pawhin Pathian thilsiam zinga mawi ber hmeichhiate dah sângtu tak a ni tih a hla țhenkhat ațangin a hriat theih. 'Duati' tih hla leh 'Ka țhen thei lo' tih tlar khat lek ve ve thlir leh ila:

Zingkar chuan a hmelțhatna a hliah lo!
Siamtu zah lo nise a kimtlang chapopui tham!
Zingkara hmelchhe țhin chu tu te nge ni ta ang? E le, chhun leh zana inlâr țhin nula ngopui pui, kimtlang hnawih hlo chi tinreng hmanga sakhmel original hliah țhinte kha maw le! An zing tho hmel a hmuh tlak loh niin an sawi țhin. Lilzo-a bialnu chu a țha bawk a niang, zingkarah pawh a tho paw heu mai ni awm tak a ni. Chu mai a ni lo, a siamtu Pathian zah lo ni se la chu chapopui tham zu ni hial a! A la duh tawk mai lo, 'Min chhuahpui rawh' tih hlaah khan:

Lenrual zingah i langsar nalh,
Biak loh hlau chein kan buai rap.

A rhyme a mawi tluk zetin a nula pawh hi a hmelțha ang tih a hriat ngawih ngawih. Romantic poet te’n an hmanraw hman thiam em em khuarel mawina a hmang nasa a, a bik takin Pathian themthiamna, mihringa lo lang \hin chu a chawi vawng em em a ni. A poetry zawnga thlir pawhin rhythm nei \ha tak a nih mai bakah a hla thu a luang \ha thei hle.

Rhyme Scheme. Mizo rapper zinga 'Zo' tak sia rhyme nei țha ber thlang dawn ila Lilzo hi a bang thei bik lo vang. 'Ka natna i chhawk' hla chang khat lek hi chhiar leh chhin ila:

Leng dang thlang lovin duhawmna tinrengin a bawm
Duhlai a ni asin ka dawm,
|hangtharte'n an lawm.
Duhsakna ka hlan e keipaw'n, ka mamawh a hria
Ka dila min rawn hawn
Pàr chhuah a ni asin, lengzawngte'n an lawm.

A hla dangah pawh end rhyme mai ni lo, internal rhyme chi hrang hrang a zep nasa em em a, hei mai bakah a hla thu a luang \ha hlawm em em a, poetry nihphung \ha tak tak a phawkchhuak nual a ni. Poet \ha tak a ni e tiin sawi ila min hnial tur an tam awm si a, Lilzo hlate hian poetry \ha ziarang a pai hnem ve hle a ni tiin inthlahrung deuh takin ka’n sawi ni rawh se.

Duhsaktu leh hmangaih te tana nun kawng dik zawh ngam mi huaisen a nihzia a hla 'Duati' ațang hian a lang bawk a. Subjective Poetry huanga telh theih tak a ni a, a nun chhungril a phawrh dan hi en chiang ila confessional poet huanga telh mai pawh ka nap hial.
A tak ram thleng turin eng nge ka tan tih hmabak?
Ka thlentir lo vang țhenkhatin an nupuite an mák
A țha lo, zahpah nei lo va rûnah zû an lak
I tan rinawm turin min atchilhho ka paihthlak,
Han ni thei la aw ka aw ngeia ka auh phak
I hmanhmawh viau loh chuan min lo nghak
I chhuahpui nih ve hrim hrim hi ka chak
Dinhmun sang min pe ve la i ngaihzâwn
Buaina leh harsatna i tawh nia i râwn.

Tun \umah hian Lilzo bik chauh kan thlur bing a ni a, mi dang tam tak, simile leh metaphor hmang thiam tak tak, symbol leh imagery hlimthla tarlang thiam deuh deuh an la awm \euh a, hun leh hmun kan ngah tawk loh avangin kan sawi vek seng lo ang. |hangthar hla phuahtute hian idea leh talent an nei \ha em em a, an kutchhuak te’n literary value a neih chhoh zelna turin a zirmi (academician) te hian kan en zui peih a \ul hlein ka hria. Tin, \hangtharin an lawm si a, kan \awng leh hla thu \ha tak takte dikhlel deuha hmang \hinte pawh an awm ve bawk a, kan tui zawng chauh ni lo, ‘an’ tui zawng hmanga thu leh hla kan kawih her ve deuh tawh pawh a \ul niin a lang.   

Sawi leh sawi hnu, rap leh poetry hi kan la sawi kawp nasa lo hle mai a, ngaihdan siam thiam pawh a har mahna. Literature \hang zel malsawmna huangah kei chuan ka dah hmiah mai a. A lehlamah pure literature tia kan sawi \hin a\anga tehkhawng strict tak kan hman dawn erawh chuan mei khup zula ka chhuah daih te pawh a ngai ta ve ang. Eng le khaw le, mahni insit tak chunga \hangthar hla phuah thiamte aiawha paper ka buatsaih hian a nih nih han ni phawt mai teh se!




BIBLIOGRAPHY

Laldinmawia, H. Literature Lamtluang : Introduction to Study of Literary Theory and Criticism, Bhabani Offset & Imaging system Pvt. Ltd., Guwahati. 2015.

Prasad, B. A background to the study of English Literature (Revised Edition), MacMillan India Limited. 2007.

Thanmawia, R.L. Chuailo Bu thumna, Din Din Heaven, Ramhlun South. 2015

No comments:

Post a Comment